Z powstaniem miasta Tuszyn wiąże się legenda sięgająca czasów króla Władysława Jagiełły, kiedy to okoliczne bory i puszcze obfitowały w liczną zwierzynę łowną, a tereny centralnej Polski były świadkami przemarszów rycerstwa na wojny z wrogami Rzeczypospolitej, głównie z Krzyżakami. Na miejscu dzisiejszego miasta znajdowała się karczma z zajazdem, która przyjmowała w swoje podwoje królów, książęta z całą dworską świtą - zwłaszcza w okresie polowań. Właśnie podczas jednego z nich, odbywającego się z udziałem Króla Władysława zaginął syn królewski. Długotrwałe poszukiwania zakończył jeden z rycerzy, który po odnalezieniu chłopca z wielką radością, krzyknął: "Królu - tu syn!". Na pamiątkę tego wydarzenia król postanowił założyć miasto i nadać mu nazwę - Tusyn, które z czasem przekształciło się w dzisiejszy Tuszyn. Tyle legenda - źródła historyczne natomiast donoszą, że w roku 1416, dokładnie 16 sierpnia, w Wiślicy, król Władysław Jagiełło nadał rycerzowi Dobko Kobyle z Żar prawo lokacyjne dla miasta Tuszyn. Nowych osadników zwolniono na mocy przywileju królewskiego od wszelkich ciężarów na lat szesnaście. Miasto lokowano na prawie magdeburskim, zapewniając mu niezawisłość wójta i mieszczan od jurysdykcji zwierzchniej władzy wojewody, kasztelana, czy starosty.

   Tuszyn powstał jako miasto otwarte, przeznaczone do celów handlowych, z nadanymi przywilejami lokacyjnym i handlowym, pozwalającymi na organizowanie targów i jarmarków. Tradycja łowów przetrwała przez następne dziesięciolecia - zjeżdżał do Tuszyna król Kazimierz Jagiellończyk przyjmowany przez ówczesnego starostę Sędzisza w 1463 r. i później w 1472 i 1492. Wiek XV stał się dla Tuszyna początkiem wędrówki z rąk jednego właściciela do drugiego. Zapoczątkował ją król Jan Olbracht, potrzebujący pieniędzy na wyprawę wołoską. Uzyskał je zastawiając królewszczyznę piotrkowską i tuszyńską Aukutowi z Pniewa. Trwające blisko trzy stulecia zmiany właściciela nie miały wpływu na ustrój wewnętrzny miasta - zarząd nadal należał do wójtów.

   Prężny rozwój miasta został zahamowany przez najazd szwedzki 1655 roku - miasto ograbione i spalone. Ocalało tylko kilka domów. Przez następne stulecie Tuszyn walczył z kryzysowym zastojem - wyszedł z niego dopiero pod koniec XVII wieku. wraz z napływem nowych osadników, głównie Żydów. Przeprowadzona w 1782 roku inwentaryzacja wykazała, że przy rynku i 9 ulicach stało 111 drewnianych, zamieszkanych domów, 8 pustych. 47 parcel było nie zabudowanych, miasto miało dwa kościoły. Liczba mieszkańców wynosiła 450. Trudnili się oni rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Miasto zaliczano do jednego z większych, obok Piotrkowa i Wolborza. Pełny renesans miasta przypada na początek wieku XIX, kiedy to odbywało się 12 jarmarków rocznie, na które zjeżdżali kupcy ze Śląska, Mazowsza i Wielkopolski. Napływ ludności podczas targów przewyższał czasami dwukrotnie ilość stałych mieszkańców. Powodowało to wzmożoną imigrację ludności rzemieślniczej, szczególnie pochodzenia niemieckiego. Ten szczytowy okres uprzemysłowienia miasta trwał w latach 1844-1848 - w latach pięćdziesiątych nastąpiło załamanie ożywienia przemysłowego i początek silnej imigracji ludności do pobliskiej Łodzi. Spis ludności Tuszyna przeprowadzony w roku 1860 wykazał ogółem 1860 mieszkańców, w tym 1136 katolików i 682 Żydów.

Wielkim przeżyciem dla miasta stał się rok 1863 kiedy to tuszyński ławnik Tomasz Zdzienicki zorganizował oddział partyzancki i włączył się do walk zbrojnych Powstania Styczniowego. Jako karę, po jego zdławieniu, włączono Tuszyn do spisu 300 miast i miasteczek zdegradowanych nakazem carskim z 19 maja 1870 roku do roli osad lub wsi. Stan gospodarczy miasta nie budził w ówczesnym okresie żadnych zastrzeżeń - składało się ono z dwóch rynków: starego i nowego, częściowo zabrukowanego, istniał magistrat, poczta, apteka, szkoła elementarna, remiza strażacka, kościół, bożnica, szpital żydowski.

   Tuszyn odzyskał prawa miejskie dopiero 13 lipca 1924 roku. W 1921 roku samorząd wydzierżawił ziemię doktorowi Stanisławowi Justmanowi z Łodzi, w celu wybudowania sanatoriurn przeciw gruźliczego, które po upływie 60 lat miało przejść na własność osady. Czynione były próby nadania Tuszynowi rozgłosu, jako miejscowości leczniczo-wypoczynkowej. Przypomniano wówczas wydarzenie z 1827 roku, kiedy to wykryto na tym terenie źródła wody mineralnej. Sanatorium Przeciw gruźlicze zostało otworzone w 1928 roku i jego działalność przetrwała do dziś. Specjalistyczny Szpital Gruźliczy i Chorób Płuc w Tuszynie jest jednym z większych tego typu placówek w Polsce, a specyficzny mikroklimat terenów na których jest położony ma znaczący wpływ na jego efektywność leczenia. Również w 1928 roku rozpoczęło działalność miasto - las. Wybudowane według projektu inż. Andrzeja Kortasiriskiego. Sanatoria i prywatne domy letniskowe położone wśród naturalnego lasu sosnowego stanowiły przez cały okres międzywojenny zaplecze wypoczynkowe dla prężnie rozwijającej się Łodzi. Nazwano je Tuszyn - Las i włączono, jako dzielnicę, w granice miasta Tuszyn.

   Lata okupacji hitlerowskiej zmieniły strukturę demograficzną miasta - ludność, pochodzenia żydowskiego wywieziona została do getta w Piotrkowie Tryb. Nowe podziały administracyjne po drugiej wojnie światowej, sprawiły, że stało się ono częścią składową województwa piotrkowskiego.